Бөек Җиңүнен 80 еллыгына багышлап, Татар китабы йортында “Әдәби тыл: Казан” дип исемләнгән яңа күргәзмә ачылды. Ул Бөек Ватан сугышы елларында Казанда яшәгән һәм эшләгән совет язучыларының язмышына багышлана. Тулырак Эльза Әхмәтҗанова язмасында.
Бөек Ватан сугышы башлануга дияргек, Казан тиз арада илнең тылдагы сәнәгать, фән һәм мәдәният үзәгенә әверелә. Мәскәү, Ленинград һәм башка шәһәрләрдән эвакуациягә җибәрелгән язучыларның юллары Татарстан башкаласы аша үткән. Бауман урамындагы Матбугат йортында СССР Язучылар берлегенең Казандагы штабы эшләп килә, 1941 елның көзеннән 1943 елның җәенә кадәр Казан, Чистай, Алабуга һәм республиканың шәһәр һәм район үзәкләре күп кенә совет әдипләрен сыендырган. Бер Чистайдагына да 200 язучы яшәгән! Әдәби тыл: Казан» күргәзмәсенең виртуаль өлеше дә әзерләнә.
Махсус сәхифәдә Россиянең әдәби музейлары ярдәме белән тупланган материаллар да урын алачак.
Күргәзмәдә Татарстан Милли музее фондында сакланган экспокатлар урын алган. Алар арасында хатлар, фотосурәтләр, Татарстан китап нәшрияты сугыш елларында бастырган китаплар, агитация плакатларны күреп була. Уникаль ядкәрләр арасында — Борис Пастернак култамгасы сакланган хат, Муса Җәлилнең «Окоптан хатлар» китабы, Гадел Кутуйның сугышка алу турында гаризасы.
Биредә шулай ук, Матбугат йортында урнашкан Язучылар берлегенең эш бүлмәсе интерьеры да тәкъдим ителә.
Музей күргәзмәсе шушы чорга кагылышлы, төрле телләрдә иҗат иткән әдипләр арасында булган бәйләнешләр хакында сөйли. Казанда һәм Чистайда уртак әдәби-музыкаль кичәләр үткән, рус язучыларының әсәрләре татар теленә тәрҗемә ителгән, ә татар әдипләренең иҗаты русча яңгыраш тапкан. Татарстан Матбугат йортына Мәскәү нәшриятлары да күчеп килгән, ә Татарстан китап нәшрияты “Воениздат” белән уртак китаплар бастырган. Күргәзмәдә әлеге катлаулы һәм үзенчәлекле әдәби тыл тормышы күрсәтелә
Күргәзмәнең татар әдәбияты тарихы музее һәм Шәриф Камал мемориаль фатиры урнашкан бинада ачылуы да очраклы түгел. Бу йортта 1941-1942 елларда эвакуацияләнгән совет әдипләре Сергей Мстиславский һәм Вилли Бредель яшәгәннәр.
Островский урамындагы башка йортлар да татар язучылары белән эвакуациядәге әдипләрнең очрашуларына шаһит булган.
Эльза Әхмәтҗанова, Ленар Хәбибуллин, Татарстан яңалыклары.
