Муса Җәлил беренче тапкыр 85 ел элек аяк баскан фатир аның рухын саклыймы?
Киләсе 2026 нчы елда герой- шагыйр Муса Җәлилнең тууына 120 ел. Ул дөнья әдәбияты тарихында каһарман- шагыйрь булып кала. Аның «Моабит дәфтәрләрен белмәгән кеше юктыр. Ике блокноттан торган, 93 шигырьне туплаган бу дәфтәрдәге шигырьләре өчен Муса Җәлилгә 1957 елда Ленин премиясе бирелә. Үз чорында һәм бүгенге көндә дә шагыйрнең иҗаты – үлмәс батырлык үрнәге.
Башкалабыз Казанда Горький урамы 17 нче йорт адресы буенча урнашкан торак йортның дүртенче катында, Муса Җәлилнең музей-фатиры урнашкан. Җәлил бу фатирга 1940 нчы елда күченә. Ә шагырьнең музей-фатиры буларак ул 1983 елны ачыла. Биредә аның иң кадерле экспонатлары урын алган.
Шагыйрьнең эш бүлмәсендә 1935 елда Мәскәүдән сатып алынган язу өстәле тора. Җәлил шушы өстәл артында бихисап мәкалә, шигырьләр язган, «Алтынчәч» либреттосын, «Хат ташучы» поэмасын иҗат иткән. Өстәлдәге язу әсбаплары – барысы да шагыйрьнең иҗат шаһитләре.
Музей берничә бүлмәдән тора: эш , торак бүлмә, өченчесе – аш бүлмәсе. Бүлмәләр кечкенә генә булса да, анда аерым бер мөхит. Менә бу фотоальбомны шагыйрь үзе төзегән. Өстәлдә, шулай ук, партиясе тәмамланмаган шахмат… Кызыклы факт: Җәлил шахмат уйнарга яраткан, җиңгән очракларда бала кебек куанган, ә җиңелгәндә үзенә грошмейстер дип әйтә торган булган. Ә бу инде кызы Чулпанның почмагы, биредә аның караваты һәм яраткан уенчыклары саклана. Ә иң кадерле эспонатларның берсе, Муса Җәлилнең кызы Чулпанга язган хаты. Фронттан килгән шигырьләрне бик нык тикшергәннәр, ә рус телендә язылганнары, гадәттә, тизрәк килеп ирешә торган булганнар, шуңа күрә дә шагыйрь аларны рус телендә яза торган булган.
Музейның бер бүлмәсендә “Җәлилдә кунакта” дип исемләнгән күргәзмә урнашкан. Биредә шагыйр үскән йортның эчке күренешләре күрсәтелген, чын авыл мохите булдырылган.
Билгеле, мондый бай тарихлы музей-фатир эшчәнлеге турында бер видеоязмада гына сөйләп һәм күрсәтеп бетерлек түгел. Алдагы чыгарылышларда да республикабызда урнашкан тарихи ядкәрләрне саклаучы, барлаучы мәдәни учаклар белән таныштыруны дәвам итәрбез.
Чулпан Әмири. Фәрид Джалали. Татарстан Яңалыклары.
